Khi bạn trong tuổi dậy thì hoặc đã ngoài 30 tuổi nhưng những nốt mụn vẫn luôn hoành hành, gây đau đớn, khó chịu và mất tự ti nhưng không thể trị dứt điểm bằng những hoạt chất thông thường, lúc này bạn nên nghĩ đến tình trạng mụn nội tiết.
Hôm nay hãy cùng Hello!Pháiđẹp tìm hiểu kỹ hơn về vấn đề nan giải mà rất rất nhiều chị em gặp phải này để hiểu được nguyên nhân và đi tìm cách trị hiệu quả và dứt điểm nhất nhé!
Mụn nội tiết là gì?
Sự xuất hiên của mụn trứng cá phụ thuộc vào 3 yếu tố chính: Bụi bẩn/ Tế bào chết, Bã nhờn và Vi khuẩn, và chúng hoạt động theo một vòng tuần hoàn.
Bụi bẩn từ môi trường còn tế bào chết bong ra sau mỗi kỳ thay da của cơ thể, tích tụ lại trên lớp biểu bì, bã nhờn (sebum) được sinh ra bởi tuyến bã nhờn nằm sâu trong các nang lông trên da. Khi bã nhờn tiết ra nhiều, lỗ chân lông sẽ có xu hướng to hơn, khiến cho bụi bẩn và tế bào chết đi vào trong lỗ chân lông, gây bít tắc, dẫn đến sự hình thành các loại mụn không viêm bao gồm mụn ẩn, mụn cám, mụn đầu đen. Ngoài ra, lỗ chân lông còn có thể bít tắc bởi một số thành phần có trong các loại mỹ phẩm dưỡng da hoặc trang điểm.
Tiếp theo, vi khuẩn gây mụn P.acnes là vi khuẩn sống chủ yếu ở lỗ chân lông, môi trường sống lý tưởng của nó là môi trường thiếu oxy và thức ăn chính là các chất dinh dưỡng trong bã nhờn. Trong điều kiện lỗ chân lông thông thoáng, P.acnes sẽ bị kiềm chế bởi oxy, độ pH của da, và lượng bã nhờn vừa phải trong lỗ chân lông.
Tuy nhiên, khi lỗ chân lông bị bít tắc, nghiêm trọng nhất là trường hợp mụn ẩn khi bít tắc nằm sâu bên dưới và bị bít kín, tạo môi trường thiếu oxy và giàu dinh dưỡng, khiến cho P.acnes bùng phát, khiến mụn bị viêm và trở thành mụn mủ, mụn bọc dạng nang, có chân khá sâu, lan rộng và dễ để lại sẹo, thâm mất thẩm mỹ.
Nhưng câu hỏi đặt ra là vì sao có người nhiều mụn, có người lại không, có người tuổi dậy thì không nhiều mụn nhưng khi trung niên mụn lại bùng phát, điều này lại phụ thuộc vào nhiều vấn đề, nhưng có 2 nguyên nhân chính, bao gồm cấu trúc da và hệ thống nội tiết tố.
Trong đó, da dầu thường sẽ có xu hướng tiết bã nhờn nhiều hơn, lỗ chân lông mở lớn hơn, kết quả là dễ gặp phải tình trạng mụn hơn so với những loại da khác.
Yếu tố còn lại chính là nội tiết tố, theo đó quan trọng nhất chính là hormone androgen, đây là nhóm hormone nội tiết tố nam, được sản xuất ở tuyến thượng thận, tuyến sinh dục và điều phối bởi tuyến yên và vùng dưới đồi.
Tuy là nội tiết tố nam nhưng trong cơ thể của người phụ nữ, vẫn có một lượng androgen nhỏ được sản sinh tại buồng trứng, chủ yếu là testosterone, hormone này ảnh hưởng đến ham muốn, sức bền, độ rậm của lông tóc và điều quan trọng mà bài viết muốn nhắc tới ở đây chính là mức độ bài tiết của tuyến bã nhờn.
Theo đó, lượng hormone androgen càng cao, tuyến bã nhờn càng hoạt động mạnh, từ đó tăng khả năng bít tắc lỗ chân lông và tạo nguồn thức ăn cho vi khuẩn gây mụn sản sinh và gây viêm nhanh chóng, và tình trạng mụn này được gọi là MỤN NỘI TIẾT.
Đặc điểm của mụn nội tiết
Mụn nội tiết là loại mụn nào? Mọc ở đâu? Làm thế nào để phân biệt mụn nội tiết với những loại mụn khác, đó là thắc mắc của đại đa số phụ nữ, dưới đây sẽ là cách nhận biết chính xác dành cho bạn.
Khi nội tiết tố thay đổi, tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ khiến cho nguy cơ da bị bít tắc tăng cao và tạo ra lượng thức ăn nhiều hơn cho vi khuẩn gây mụn, chính bởi vậy mụn nội tiết thực ra có thể là tất cả các loại mụn bao gồm mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn ẩn, mụn bọc.
Vấn đề là vì sự tăng tiết của bã nhờn quá mạnh nên hiện tượng viêm sẽ xảy ra rất nhanh nên đa số các bạn sẽ thấy là các loại mụn viêm bao gồm mụn bọc, viêm nặng, lượng mủ nhiều nên không còn thấy được nhân, có thể trên bề mặt da hoặc ở dưới da tạo thành các loại mụn bọc không đầu.
Đặc biệt là những loại mụn này có xu hướng mọc lặp đi lặp lại ở cùng một vị trí, nơi những tuyến bã nhờn hoạt động mạnh nhất
Theo quan sát thì ở tuổi dậy thì, mụn nội tiết thường xuất hiện nhiều ở tùng chữ T bao gồm trán, mũi, cằm, còn ở người trưởng thành sẽ là khu vực má, cằm và đặc biệt là khu vực xương quai hàm và ngực, nếu bạn đã trên 28 tuổi và thấy mụn mọc ở những khu vực phía dưới này khả năng cao là mụn gây ra bởi một rối loạn nội tiết.
Ngoài ra, còn một đặc điểm cũng khá thường thấy đó là các loại mụn tái phát theo chu kỳ kinh nguyệt, mỗi tháng một lần.
Nguyên nhân gây nội tiết?
Ở phụ nữ, lượng hormone androgen lại phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó nổi bật nhất chính là hoạt động bài tiết của buồng trứng, ngoài ra nó còn bị ảnh hưởng bởi các hormone khác, đặc biệt là estrogen, khi lượng estrogen tăng thì hormone androgen sẽ giảm và ngược lại.
Bởi vậy, dưới đây sẽ là một số giai đoạn và trường hợp mà các bạn dễ gặp phải mụn nội tiết.
Thay đổi nội tiết tuổi dậy thì
Trong độ tuổi dậy thì, hệ thống nội tiết hoạt động mạnh mẽ, khiến lượng hormone androgen trong cơ thể tăng cao, gây tăng tiết bã nhờn và cuối cùng khiến da bạn bị bóng dầu và mụn. Tình trạng này có thể khác nhau khá nhiều giữa mỗi người, với một số bạn nó chỉ dừng lại ở một vài nốt mụn trong năm, nhưng một số thì mụn lại mọc nhiều không kém gì con trai.
Tuy nhiên, điều may mắn là vấn đề này chỉ diễn ra trong giai đoạn dậy thì khi cơ thể của bạn quá “mạnh mẽ” mà thôi, sau đó sẽ giảm dần và đạt mức cân bằng và ổn định khi bước qua tuổi dậy thì.
Thay đổi nội tiết kỳ kinh nguyệt
Đây cũng là vấn đề mà rất rất nhiều phụ nữ gặp phải, thực tế thì nguyên nhân là bởi trong giai đoạn cuối của kỳ kinh, khi trứng không được thụ tinh, hoàng thể sẽ tiêu biến khiến cho lượng hormone estrogen xuống thấp nhất, khi đó lượng androgen sẽ có xu hướng tăng cao và gây mụn.
Thay đổi nội tiết tuổi mãn kinh và tiền mãn kinh
Rất nhiều phụ nữ ở tuổi này thi thoảng xuất hiện tình trạng mụn, đó là vì khi đó hoạt động của buồng trứng bị rối loạn khiến cho lượng androgen tăng cao hơn và gây mụn.
Tuy nhiên trường hợp này không liên quan đến yếu tố bệnh lý hay tâm lý như những trường hợp phía trên.
Stress, lo âu
Khi cơ thể bạn gặp phải tình trạng stress, lo âu cơ thể sẽ sản sinh Cortisol – hormone gây căng thẳng – hormone này sẽ ảnh hưởng đến những hormon khác trong cơ thể, làm tăng hàm lượng androgen, từ đó kích thích khiến bã nhờn hoạt động mạnh và gây mụn.
Đó là lý do vì sao trong một trường hợp, khi bạn bị stress do công việc thì sẽ có một số nốt mụn xuất hiện. Và nan giải hơn nữa là nếu tình trạng lo âu này kéo dài mụn sẽ mọc nhiều hơn, da sẽ trở nên xấu và sù sì hơn.
Rối loạn nội tiết gây mụn
Rất nhiều nguyên nhân dẫn đến vấn đề này, khi rối loạn nội tiết, nồng độ hormone androgen trong cơ thể phụ nữ cũng bị ảnh hưởng mạnh, tăng lên hoặc thấp xuống không theo môt chu kỳ, điều này khiến lượng bã nhờn bài tiết cũng bị ảnh hưởng lớn.
Khi androgen giảm da sẽ có xu hướng bị khô đi rõ rệt, tế bào chết dày lên, da có xu hướng sù sì, nhưng khi androgen tăng thì da lại đổ dầu và mọc mụn nhiều hơn.
Rối loan nội tiết có thể chỉ diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn sau đó cơ thể sẽ có thể vân bằng trở lại, nhưng trong một số trường hợp vấn đề sẽ nặng hơn, kéo dài và cần sự can thiệp y tế.
Người mắc hội chứng buồng trứng đa nang (POS)
Hội chứng buồng trứng đa nang là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn tới tình trạng vô sinh, hiếm muộn ở phụ nữ, nguyên nhân của vấn đề này là do lượng nội tiết tố nam androgen trong cơ thể người phụ nữ quá nhiều, ức chế các hormone nữ khiến cho trứng không thể phát triển hoàn toàn và chín mà giữ lại trong buồng trứng trở thành nhiều nang lớn nhỏ.
Chính vì nồng độ androgen cao như vậy nên những người mắc hội trứng đa nang thường có lông tóc rậm hơn và nhiều mụn trứng cá hơn so với người khác. Đây là một bệnh lý khá nghiêm trong và cần điều trị lâu dài.
Hiện nay có những thống kê cho thấy sự tăng cao quá mức của progesterone, dễ thấy nhất trong giai đoạn mang thai hoặc người có progesterone cao cũng có thể gây ra tình trạng mụn, tuy nhiên vẫn cần những nghiên cứu cụ thể hơn.
Cách điều trị mụn nội tiết hiệu quả
Điều trị mụn trứng cá tại chỗ
Thực sự mà nói với tình trạng mụn nội tiết kéo dài, phương pháp này chỉ là bổ sung bởi nó không chỉ được tận gốc của vấn đề, nhưng điều đó không có nghĩa rằng những phương pháp này là không cần thiết, bởi chúng vẫn giúp loại bỏ các yếu tố bao gồm bã nhờn, bụi bẩn, giảm viêm, tiêu sưng giúp cồi mụn gom nhanh, kiểm soát mụn ở mức tối đa.
Các sản phẩm không thể thiếu vẫn luôn là sữa rửa mặt, tẩy trang, tẩy da chết, kem trị mụn.
Thành phần AHA, BHA, trà xanh làm sạch da
Về thành phần kháng viêm, vì mụn nội tiết có xu hướng mọc lại nên bạn nên sử dụng các sản phẩm có tính an toàn, không gây kích ứng có thể sử dụng lâu dài bao gồm ,Tea tree oil, Azelaic Acid.
Đặc biệt bạn có thể sử dụng những sản phẩm trị mụn chữa kẽm oxit và Retinol vì 2 thành phần này ngoài tác dụng trị mụn còn có thể ức chế hoạt động của adrogen nên rất phù hợp với tác dụng này, lại an toàn và sử dụng lâu dài.
Ngược lại những thành phần gây khô da, kích ứng mạnh Benzoyl Peroxide sẽ không phù hợp bằng vì không điều trị nguyên nhân, đồng thời lại gây khô da và lão hóa da nhanh, không phù hợp với các loại mụn tái đi, tái lại.
Và luôn lưu ý rằng dù là sản phẩm nào thì bạn vẫn luôn cần tránh những thành phần có khả năng gây bít tắc lỗ chân lông, điều này sẽ khiến mụn xuất hiện nhiều hơn.
Sử dụng thực phẩm – Thực phẩm chức năng
Hormone trong cơ thể, nhất là những hormone cùng được sản xuất bởi hệ sinh dục như Androgen, Estrogen, Progesterone sẽ có ảnh hưởng qua lại hỗ trợ cũng như kiểm soát lẫn nhau.
Bởi vậy, để giảm hormone Androgen bạn có thể bổ sung những thực phẩm, hoặc thực phẩm chức năng giúp tăng cường Estrogen, mà danh sách những thực phẩm này có lẽ đã được nhắc tới quá quá nhiều lần như đậu nành, sâm tố nữ, hay dầu hạt lanh.
Một gợi ý tuyệt vời khác là bạn có thể sử dụng những thành phần có khả năng kiểm soát hoạt động của hệ nội tiết, tiêu biểu là kẽm, có rất nhiều trong các loại hàu, tôm, cua, hải sản.
Bên cạnh việc bổ sung bằng thực phẩm tươi ngon, một cách tiện lợi hơn là bạn có thể sử dụng các sản phẩm thực phẩm chức năng có mặt khá nhiêu trên thị trường. Tuy nhiên có một lưu ý, dù là thực phẩm chức năng nhưng bạn vẫn luôn phải lưu ý đến hướng dẫn sử dụng, như những loại thực phẩm bổ sung estrogen không nên sử dụng cho những người đang gặp phải tình trạng u buồng trứng, u tuyến vú, u tử cung.
Sử dụng thuốc kê đơn
Đây là phương pháp không thể thiếu nếu muốn giảm hoàn toàn các dấu hiệu mụn nội tiết, được chia làm 4 loại.
+ Thành phần ức chế Adrogen: Spironolactone, Cyproterone acetate, Flutamide, Prednisone, Dexamethasone, isotretinoin.
+ Thành phần tác động lên sản xuất Adrogen ở thượng thận: Bao gồm các thuốc Corticoid: Prednisone, Dexamethasone
+ Thành phần phong tỏa Adrogen buồng trứng: Sản phẩm được sử dụng khá phổ biến là thuốc tránh thai kết hợp có cả Estrogen và Progestin, từ đó ức chế Androgen giảm tình trạng mụn.
+ Thành phần kích thích insulin: Bổ sung lượng insulin trong cơ thể, từ đó giảm cảm giác đói, giúp cơ thể giảm tiết insulin từ đó giảm tiết Adrogen.
Tuy nhiên có một lưu ý rằng tất cả các thành phần trên đều cần có sự hướng dẫn của bác sỹ, bởi tất cả đều có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như ngộ độc gan, loãng xương, ngộ độc, và tuyệt đối không dung cho phụ nữ có thai và dị tật nặng nề.
Như đối với loại thuốc đơn giản nhất như thuốc tránh thai kết hợp vẫn có một số trường hợp không nên áp dụng, bao gồm người có tiền sử ung thư vú; tiền sử cục máu đông, đau tim hoặc đột quỵ trước đó, tiền sử tăng huyết áp không kiểm soát; chảy máu âm đạo bất thường.
Hoặc tùy theo cơ địa bạn vẫn sẽ gặp phải những biến chứng như đau đầu , buồn nôn, nặng hơn có thể là nhiễm độc gan, ngộ độc.
Đặc biệt, nếu bạn đang gặp phải tình trạng hội chứng buồng trứng đa nang thì việc điều trị, sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sỹ càng trở nên quan trọng hơn.
- Giảm tình trạng lo âu, stress
Đây là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến mụn nội tiết và khiên tình trạng nặng nề hơn, bởi vậy trong quá trình điều trị bạn nên cố gắng loại bỏ những suy nghĩ tiêu cực, lo âu, hướng đến những suy nghĩ tích cực hơn mỗi ngày.
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng và luyện tập khoa học
Luôn ưu tiên những thực phẩm cung cấp nhiều chất chống oxy hóa như vitamin A, C, E… sẽ giúp hạn chế tình trạng viêm, lão hóa của cơ thể từ đó giảm các loại mụn viêm trên da, đồng thời loại bỏ gốc tự do, độc tố và thanh lọc cơ thể.
>> Xem thêm: TOP 9 hoạt chất và thực phẩm giàu chất chống oxy hóa nhất trong tự nhiên
Ngược lại những thức ăn chứa nhiều đường, mỡ sẽ kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn, khiến mụn xuất hiện ngày càng nhiều.
Và quan trọng nhất, khi gặp phải tình trạng mụn nội tiết bạn cần xây dựng cho mình một thời gian biểu thật thích hợp, không thức khuya, ngủ đủ giấc, luyện tập thường xuyên, những điều này có ảnh hưởng rất tốt tới khả năng trao đổi chất và hoạt động của hệ thống nội tiết trong cơ thể, giúp cơ thể tự cần bằng, giải quyết tận gốc cả mụn và những vấn đề về sức khỏe.
Hi vọng qua bài viết bạn sẽ hiểu rõ hơn về một thành phần trị mụn đang rất được ưa thích trên thế giới này. Cùng tiếp tục theo dõi những bài viết về làm đẹp da – trị mụn sẽ được đăng tải tại Hello!Pháiđẹp.
Và đừng quên share để lan tỏa kiến thức bổ ích để mỗi phụ nữ Việt trẻ hơn, đẹp hơn và tự tin hơn mỗi ngày nhé!
