Chắc hẳn collagen là thành phần đã quá quen thuộc với những tín đồ skincare, được giới thiệu với rất nhiều tác dụng như trẻ hóa, giúp da căng mịn, đồng thời tăng cường sức khỏe.
Vậy thực hư của vấn đề này, collagen là gì, được hình thành tổng hợp như thế nào? Những phương pháp bổ sung qua thực phẩm, thực phẩm chức năng và thuốc có thực sự hiệu quả không?
Hãy cùng Hello!Pháiđẹp tìm hiểu chi tiết về vấn đề này để nắm được bản chất, nguyên tắc hoạt động để tìm ra lựa chọn tốt nhất của mình nhé!
Collagen là gì? Cấu tạo và phân loại
Collagen là thành chính của các mô liên kết trong cơ thể, chiếm tới 25% đến 35% protein trong cơ thể, tìm thấy trong da, giác mạc, sụn, xương, mạch máu, ruột, và đĩa đệm.
Riêng đối với da, collagen có thể chiếm tới 70% cấu trúc, phân bổ chủ yếu ở lớp trung bì có chức năng tạo ra cấu trúc chống đỡ cho làn da, tạo keo liên kết các tế bào da, quyết định mức độ săn chắc, mịn màng của da.
Về hình dạng, Collagen gồm 3 chuỗi, chiều dài mỗi chuỗi là 1.400 amino acid, được xoắn lại trong môt xoắn 3 tạo thành tropocollagen, sau đó nhiều tropocollagen lại được xoắn vào nhau tạo thành fibril, và nhiều fibril liên kết thành mạng fibre, rất bền vững có khả năng co giãn và đàn hồi, đó một trong những nguyên nhân chính tạo khả năng đàn hồi cho làn da cũng nhiều cấu trúc khác trong cơ thể.
Về cấu trúc collagen được gọi là “protein phức tạp” bởi theo các nghiên cứu thì nó chứa tới 19 axit amin khác nhau, bao gồm cả những axit amin thiết yếu ( axit amin không thể tự tổng hợp) và axit amin có thể tự tổng hợp, từ đó mang tới hiệu quả phong phú và không thể thiếu của collagen, điển hình là nhất là arginine, glutamine, glycine và proline.
Proline: Là loại acid amin bảo vệ mạch máu và hệ tim mạch, đồng thời góp phần cải thiện sức khỏe xương khớp.
Glycine: Chiếm tới 1/3 cấu trúc của collagen có vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể khi giúp xây dựng các sợi DNA khỏa mạnh. Đồng thời đây cũng là một trong ba axit amin tạo thành creatine, giúp cơ bắp phát triển, rất cần thiết cho người tăng cân hoặc tập luyện thể thao.
Glutamine: Là một loại acid amin được tạo ra bên trong cơ bắp có tác dụng trong ngăn ngừa lo âu, căng thẳng, rối loạn giấc ngủ, thiếu tập trung, suy giảm miễn dich. Ngoài ra đây cũng là acid amin có tác dụng kích thích sản xuất hormone tăng trưởng, giúp chữa lành vết thương và ngăn ngừa đâu cơ bắp, đau khớp.
Arginine(L-arginine): được phân hủy thành nitric oxide, được chứng minh là có khả năng cải thiện lưu thông tuần hoàn, tăng cường miễn dịch và có ảnh hưởng tích cực đến ham muốn tình dục của nam giới.
Tùy theo cấu tạo, trong cơ thể có rất nhiều loại collagen khác nhau, hiện đã tìm ra 16 loại, trong đó phổ biến là loại 1, 2, 3 ( chiếm tới 80 – 90%), ngoài ra là loại 3, 5 và 10.
Collagen type I
Là collgen mạnh nhất và được tìm thấy nhiều nhất lên tới 80%, bao gồm các sợi eosinophilic, cấu thành nên các bộ phận cần mức độ co giãn cao như gân, dây chằng, da, xương, hệ tiêu hóa, mạch máu.
Đây là loại collagen quan trọng trong việc chữa lành vết thương, tạo sự đàn hồi cho da, giúp các ô không bị rách.
Collagen type II
Là loại collagen giúp hình thành sụn, tìm thấy trong các mô liên kết, rất có lợi cho quá trình sản sinh xương, đồng thời ngăn ngừa tình trạng viêm khớp, đau khớp thoái hóa khớp do tuổi tác.
Collagen type III
Đây là loại collagen đặc biệt quan trọng trong việc tạo thành mạch máu và các mô trong tim, sự thiếu hụt collagen dẫn đến nguy cơ vỡ mạch máu, xuất huyết.
Ngoài ra đây cũng là loại collagen được tìm thấy trong sợi võng mạc.
Collagen type IV
Là loại collagen quan trọng trong việc hình thành màng đáy – là một lớp mỏng chất lỏng dạng gel, tạo lớp đệm cho các mô bao quanh các cơ quan, các cơ và chất béo, có mặt tại phần lớn ở các cơ quan tiêu hóa, bề mặt hệ hô hấp và không gian giữa các lớp da trên cùng của da.
Collagen type V
Là loại collagen cấu tạo lên bề mặt tế bào, giúp tăng cường vững chắc của màng tế bào. Collagen type5 cũng được tìm thấy trong tóc và nhau thai.
Collagen type X
Một sự bổ sung của Collagen type 2, liên quan tới quá trình cốt hóa sụn, giúp hình thành xương mới và sụn khớp, có lợi cho quá trình liền xương và sửa chữa khớp, rất cần thiết trong giai đoạn phát triển cũng như hỗ trợ giảm tình trạng thoái hóa và vấn đề liên quan tới xương khớp.
Với sự đa dạng về cấu tạo, collagen là một thành phần không thể thiếu để xây dựng lên cơ thể, mang đến những lợi ích to lớn.
Collagen có tác dụng gì với cơ thể?
Giữ da căng mịn, ngăn ngừa lão hóa và sẹo
Collagen, đặc biệt là collagen type I chiếm tới 70% cấu trúc da, với cấu trúc là những mạng fibre dày đặc, bền vững, điều này giải thích cho tính đàn hồi tốt cùng sự căng mịn của làn da, ngăn chặn tình trạng chảy xệ, nếp nhăn.
Đặc biệt, da còn là lớp bảo vệ đầu tiên của cơ thể, hàng ngày da phải tiếp xúc với nhiều vấn đề như bụi bẩn, ô nhiễm, ánh nắng mặt trời , những vết thương hở, tất cả những yếu tố này đều có thể gây ra tổn thương cấu trúc trong ra. Lúc này collagen sẽ nhanh chóng lấp đầy tổn thương đó, tái tạo da, ngăn ngừa sự hình thành sẹo hoặc dấu hiệu lão hóa da.
Cấu trúc collagen trong da còn đóng vai trò quan trọng trong việc phân bổ lớp mỡ dưới da, giảm tình trạng tích mỡ ở khu vực dưới cằm.
Giúp móng, tóc, răng chắc khỏe
Không chỉ có canxi hay keratin, tóc, móng và răng của bạn còn chứa một lượng lớn collagen giúp tăng tính đàn hồi ngăn chặn các tình trạng gãy, giòn hoặc gãy rụng nữa đó.
Xây dựng và bảo vệ hệ tim mạch trong cơ thể
Collagen type III là thành phần quan trọng cấu tạo lên mạch máu và các mô trong tim, quyết định đến tính ổn định và sự bền vững của những bộ phận này.
Bên cạnh đó, Proline – amino acid được tìm thấy trong collagen có tác dụng quan trọng trong viêc giải phóng sự tích tụ của cất béo trong máu, giảm tình trạng máu nhiễm mỡ, giảm sự xuất hiện của mảng bám và những hậu quả kèm theo như xơ vữa động mạch, tai biến mạch máu.
Kết hợp với arginine collagen sẽ giúp sản xuất nitric oxide giúp mạch máu co giãn và lưu thông tốt hơn.
Vai trò không thể thiếu với cơ xương khớp
Collagen là thành phần được tìm thấy với lượng lớn trong sụn, chất nhầy của khớp và dây chằng, giúp hệ xương khớp trong cơ thể hoạt động, di chuyển dễ dàng, giảm tình trạng đau khớp, thoái hóa khớp với người già.
Đối với hệ cơ, collagen là thành phần quan trọng cấu thành nên mặt máu, lớp nền giữa các tế bào, dây chằng giúp hệ cơ đàn hồi, co giãn và hoạt động tốt.
Tăng cơ bắp cho cơ thể.
Với thành phần chứa tới 19 axit amin, thật dễ hiểu khi collagen là yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ tới việc tăng cường cơ bắp, và thành phần quan trọng nhất chính là glycine và arginine.
Theo đó, glycine giúp hình thành mô cơ bằng cách chuyển hóa glucose thành năng lượng cung cấp cho tế bào cơ, còn làm tăng khả năng tạo ra protein từ các amino acid khác, giúp tăng cường quá trình trao đổi chất, tái tạo mô cơ bị tổn thương.
Hệ cơ, xương khớp khỏe mạnh là nền tảng quan trọng của mọi hoạt động của cơ thể, giúp duy trì trạng thái cân bằng của cuộc sống, giúp nâng hiệu quả luyện tập, nâng cao sức khỏe và sức đề kháng của cơ thể.
Collagen và giác mạc
Collagen tồn tại nhiều trong thủy tinh thể và giác mạc, quyết định mức độ khỏe mạnh của cơ quan này. Khi tuổi cao, sự sụt giảm của collagen có thể ảnh hưởng tới thị lực.
Quá trình tổng hợp Collagen và những yếu tố ảnh hưởng
Tổng hợp collagen
Collagen bắt nguồn từ các nguyên bào sợi, là những tế bào da chuyên bào chuyên biệt nằm dưới lớp trung bì có chức năng sản xuất ra các sợi, mà chủ yếu là Collagen, elastin (protein giúp da có thể hồi phục lại).
Khi nhận được tín hiệu sản xuất collagen Nguyên bào sợi sẽ kết hợp những thành phần acid amin cần thiết lại dưới xúc tác của Vitamin C và một số chất khác tổng hợp ra những tiểu đơn vị collagen ngắn được gọi là procollagen, sau khi được chuyển ra khỏi tế bào sợi, những đơn vị này kết hợp với nhau để tạo thành những phân tử collagen hoàn chỉnh, tiếp tục xoắn lại trở thành các loại sợi, xây dựng kết cấu cho làn da, xương, mạch máu, cơ bắp và nhiều bộ phận khác.
Yếu tố ảnh hưởng đến sự tổng hợp collagen
Có hai yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến khả năng sản sinh và tái tạo collagen của da chính là dinh dưỡng và tình trạng lão hóa.
Dinh dưỡng
+ Các loại acid amin:
Collagen được cấu tạo bởi 19 axit amin khác nhau, trong đó có những loại acid amin mà cơ thể có thể tự tổng hợp và các loại acid amin thiết yếu, arginine, glutamine, glycine và proline, bởi vậy việc bổ sung những nguồn cung thực phẩm phù hợp từ ngoài cơ thể có vai trò vô cùng quan trọng.
+ Vitamin C:
Quá trình tổng hợp collagen diễn ra rất phức tạp, bên cạnh các thành phần amin thì vitamin C là thành phần quan trọng không kém, là chất xúc tác giúp biến đổi để các acidamin có thể gắn lại với nhau trở thành procollagen.
Sự thiếu hụt của Vitamin dẫn đến sự giá đoạn của quá trình tổng hợp collagen, đây chính là lý do vitamin luôn là thành phần không thể thiếu trong các sản phẩm cung cấp collagen.
Ngoài ra bạn hoàn toàn có thể bổ sung dưỡng chất này thông qua thực phẩm như đu đủ, chuối, dâu tây, xoài, cam, chanh, kiwi và các loại rau có màu xanh đậm như súp lơ xanh…
+ Các thực phẩm độc hại: Những thành phần có trong rươu, bia, khói thuốc đều có khả năng làm giảm tỷ lệ protein trong cơ thể, từ đó gây giảm lượng collagen.
Các loại bệnh lý
Các tình trạng viêm trong cơ thể gây sản sinh ra enzyme phá hủy collagen, bởi vậy khi mắc phải những căn bệnh về da, tự miễn, viêm nhiễm mãn tính, tự miễn cơ thể và làn da của bạn sẽ nhanh chóng thiếu collagen, kém khỏe mạnh, kém săn chắc và già đi rõ rệt.
Một bệnh lý cũng ảnh hưởng lớn tới khả năng sản sinh collagen chính là tiểu đường, lượng đường trong máu cao ức chế các loại enzyme hỗ trợ, khiến giảm lượng collagen.
Bên cạnh đó, hệ nội tiết cũng chi phối rất nhiều hoạt động của các tế bào trong cơ thể, khiến hoạt động sản sinh collagen gặp vấn đề.
Lão hóa của cơ thể
Lão hóa dưới ảnh hưởng của gốc tự do, hóa chất ảnh hưởng tới tất cả các mặt của cơ thể, cụ thể với khả năng tổng hợp collagen, lão hóa sẽ gây ra 2 vấn đề chính
+ Suy giảm chức năng hoạt động của nguyên bào sợi: Đây là nơi collagen được tạo ra, tuy nhiên giống như mọi tế bào và tiền tế bào khác trong cơ thể, nguyên bào sợi chịu ảnh hưởng rất nhiều bởi lão hóa, gây suy giảm chức năng, từ đó giảm khả năng tổng hợp collagen cũng như nhiều thành phần khác.
+ Sự suy giảm của khả năng hấp thụ và chuyển hóa trong cơ thể khiến khả năng hấp thụ các chất dinh dưỡng trong quá trình tổng hợp collagen bị ảnh hưởng nghiêm trọng, khiến quá trình tái tạo collagen không thể thực hiện.
Chính bởi vậy, để tăng hiệu quả cũng như kéo dài khả năng tái tạo collagen, tái tạo da, bạn cần có biện pháp bảo vệ da khỏi những tác nhân này.
Các biện pháp tăng cường sản sinh collagen
Bổ sung các nguồn thực phẩm cần thiết
Đảm bảo cơ thể luôn được cung cấp đủ các loại acid amin và vitamin C để quá trình tái tạo collagen diễn ra suôn sẻ.
Bạn có thể bổ sung lượng vi chất này thông qua thực phẩm hàng ngày bằng cách đa dạng hóa và lựa chọn những nguồn dinh dưỡng dễ hấp thụ như: Thịt gà, cá (cá hồi, cá thu, cá mòi,…), rau màu xanh đậm, cà rốt, cà chua, dâu tây…
Ngoài ra, hiện nay có rất nhiều loại thực phẩm chức năng cung cấp collagen, nổi bật là các loại collagen Peptide (Collagen thủy phân) với hiệu quả vượt trội.
Theo đó, Collagen peptide cũng chứa các acid amin cần thiết như những dạng collagen thông thường nhưng đã được trải qua một quá trình được gọi là thủy phân để trở thành các chuỗi protein nhỏ hơn, gọi là protein peptide.
Khi sử dụng, Collagen peptide dễ dàng tan trong nước lạnh, nước nóng dịch vị dạ dày và nhanh chóng hấp thụ tại ruột và di chuyển tới những bộ phận cần thiết bao gồm da, tóc, cơ, xương, dây chằng…
Ngoài ra, để chống lại gốc tự do và ảnh hưởng của lão hóa, những chất chống oxy hóa như các loại Alpha-tocopheryl (Vitamin E), A, Coenzym Q10, Glutathione cũng luôn cần thiết.
>> Xem thêm: TOP 9 hoạt chất và thực phẩm giàu chất chống oxy hóa nhất trong tự nhiên
Ngoài ra bạn nên tránh việc sử dụng những chất kích thích có thể gây suy giảm lượng protein và suy giảm chức năng tế bào.
Sử dụng kem chống nắng
Tia tử ngoại trong ánh nắng mặt trời được xem là yếu tố tạo ra các gốc tự do, gây lão hóa da mạnh mẽ, đặc biệt là UVA với khả năng chạm tới lớp hạ bì của da.
Bởi vậy, đừng bao giờ quên sử dụng các loại kem chống nắng phù hợp để có thể bảo vệ làn da, cơ thể của bạn, kể cả trong những ngày trời râm nhé.
Sinh hoạt khoa học
Việc ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái và luyện tập thể thao vừa phải rất có lợi trong việc tăng cường khả năng hấp thụ và đào thải gốc tự do của cơ thể. Bởi vậy hãy xây dựng cho mình một thời gian biểu thật khoa học nhé.
Qua những thông tin trong bài viết bạn đã có thể hiểu được về một trong những thành phần quan trọng nhất trong cơ thể, để dễ dàng hơn trong việc tự nâng cao sức khỏe, sắc đẹp và dễ dạng lựa chọn sử dụng những sản phẩm bổ sung collagen phù hợp.
Còn rất nhiều những kiến thức bổ ích khác về làm đẹp – thời trang và sức khỏe sẽ tiếp tục chia sẻ tại Hello!Pháiđẹp, cùng tiếp tục đồng hành nhé!
Và đừng đừng quên chia sẻ để lưu giữ và lan tỏa kiến thức hữu ích tới người thân và bạn bè nhé!
