Lão hóa kèm theo những vấn đề nguy hại đến sức khỏe và sắc đẹp đang là vấn đề được đầu tư nghiên cứu bởi hầu khắp các quốc gia trên thế giới. Qua nhiều công trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã tìm ra rất nhiều nguyên nhân và xây dựng các lý thuyết về vấn đề này.
Hãy cùng Hello!Pháiđẹp điểm qua những kiến thức cơ bản nhất về vấn đề này từ đó giải thích cho tình trạng lão hóa da, vấn đề được quan tâm nhất ở phụ nữ nhé!
Lão hóa và những dấu hiệu thường thấy
Lão hóa là tình trạng các tế bào trong cơ thể giảm khả năng hoạt động, ảnh hưởng tới hầu hết các cơ quan trong cơ thể, lão hóa có thể được đánh giá với một số tiêu chí:
- Lão hóa da và tóc: Làn da kém săn chắc, xuất hiện nhiều nếp nhăn, vết chân chim, nám, sạm hoặc đồi mồi. Tóc bị bạc màu do melanin không còn được tổng hợp.
- Lão hóa ở các cơ quan: Mắt bị mờ đi, giảm thị lực; Hệ thống cơ xương kém vững chắc, đau nhức, gây khó khăn trong việc đi lại, chưc năng của các bộ phận như gan, thận, tim, hệ tiêu hóa và hô hấp bị suy giảm.
- Suy giảm về hoạt động não bộ, gây ra các bệnh lý như mất trí nhớ.
- Dễ mắc phải nhiều loại bệnh nguy hiểm như ung thư, huyết áp cao, tiểu đường.
Vậy, các nhà khoa học giải thích tình trạng này như thế nào? Dưới đây là một số học thuyết mà bạn có thể tham khảo.
Các học thuyết đang được ủng hộ
Thuyết các gốc tự do
Học thuyết này có liên quan trực tiếp tới 2 khái niệm là gốc tự do và chất chống oxy hóa, được đều xuất từ năm 1965 bởi BS. Denham Harman (Trường Đại học Nebraska – Hoa Kỳ ) và cho đến nay rất được ủng hộ.
Theo đó gốc tự do được định nghĩa là một phân tử với một điện tử electron độc lập/ chưa bắt cặp, được gọi là điện tử tự do ở vòng ngoài, đây được xem là một trạng thái không bền, bởi vậy nó rất dễ dàng tạo ra phản ứng oxy hóa khử với một chất khác nhằm cho đi hoặc nhận thêm electron để đạt trạng thái bền vững.
Trong cơ thể con người, gốc tự do là sản phẩm chuyển hóa tự nhiên của quá trình trao đổi chất, và do tác động của môi trường sống (tia phóng xạ, các bức xạ có năng lượng cao, tia tử ngoại, bụi, các chất độc), chủ yếu là các chất hoạt động chứa Oxy và Nitơ(Reactive oxygen specice/ROS và Reactive Nitrogen specice), điển hình gồm:
- Gốc superoxide (O2.-), Gốc Hydroxyl (OH·), Singlet oxygen O2·
- Các dẫn xuất của nó bao gồm hydrogen peroxide (H2O2) và acid hypochloric (HOCl), Gốc alkoxyl (RO•), gốc Peroxyl (ROO·)
- Những gốc có chứa N bao gồm: Nitric oxide(NO), Peroxynitrite(ONOO)
Trong khi đó các chất chống oxy hóa là những phân tử ổn định đủ để nhận hoặc nhường electron cho các gốc tự do và trung hòa chúng hoặc ức chế các enzym tạo ra các gốc tự do như NAD(P)H oxidase, xanthine oxidase (XO). Bao gồm 2 nhóm chất:
- Enzym chống lão hóa(antioxydant enzyme): Superoxid Dismutase (SOD), Glutathion Peroxidase – Gpx Glutathion Reductase (GR), Catalase (CAT), Và Các Metalloenzyme, ,…
- Phi enzyme: Polyphenol, Vitamin E (Alpha-tocopheryl), Các Flavonoid, Vitamin A và tiền Vitamin A, axit L-ascorbic (Vitamin C)
Trong cơ thể con người, luôn tồn tại song song giữa gốc tự do và chất chống oxy hóa, để trung hòa lẫn nhau. Tuy nhiên các chất oxy hóa được quá trình sinh hóa tạo ra mỗi ngày trong khi đa số các chất chống oxy hóa thì cần được bổ sung, từ đó dẫn đến hiện tượng mất cân bằng được gọi là “ stress oxi hóa”.
Lúc này những gốc tự do chưa được trung hòa sẽ tồn tại trong thời gian rất ngắn, và nhanh chóng oxy hóa các cấu trúc xung quanh để đạt trạng thái bền vững. Những cấu trúc thường bị tấn công là DNA, RNA, enzym, protein, các acid béo không bão hoà, phospholipid màng, từ đó gây ra những sai sót trong quá trình hoạt động, hoặc kích hoạt một số enzym gây hại, gây đột biến.
Những tổn thương này sẽ được tích lũy dần, cuối cùng khiến tế bào chết đi, không thể tái tạo khiến cơ thể già đi, các chức năng suy giảm.
Hoặc nguy hiểm hơn, những tổn thương, đột biến này tích lũy còn là nguyên nhân gây ra rất nhiều loại bệnh bao gồm ung thư, các loại bệnh tim mạch, não hộ hoặc gây suy giảm sức đề kháng của cơ thể.
>> Xem thêm: TOP 9 hoạt chất và thực phẩm giàu chất chống oxy hóa nhất trong tự nhiên
Thuyết di truyền
Đây là học thuyết ra đời rất lâu và vẫn luôn được nhiều nhà khoa học công nhận và nghiên cứu. Theo đó các tế bào xôma của người bình thường đều có một đời sống có giới hạn, và sẽ chết đi sau khoảng 40-60 lần sao chết, và được quyết định bởi hai hệ thống độc lập:
- Hao mòn các telomere ở đầu tận cùng của nhiễm sắc thể
Telomere là một cấu trúc đặc biệt ở các đầu tận cùng của nhiễm sắc thể, được hình thành bởi các chuỗi TTAGGG lặp lại kế tiếp nhau, ở người các chuỗi lặp lại của telomere có từ 5000 đến 15000 base.
Telomere có chức năng bảo đảm sự bền vững của nhiễm sắc thể, chống lại thoái hóa có hại và sự tái tổ hợp sai lạc, đồng thời điểu hòa gen.
Các nghiên cứu cho thấy, mỗi lần nhân đôi các DNA không thể nhân đôi toàn bộ mà sẽ mất đi một lượng nhỏ ở phần telomere, khoảng chừng 50-100 base, bởi vậy phần này sẽ ngắn đi. Khi telomere quá ngắn nó sẽ không thể bám vào màng nhân tế bào, bị dính vào nhau và không thể phân chia nữa.
Đồng thời sự ngắn đi của telomere còn khiến cho nhiễm sắc thể dễ bị tấn công, hoặc sai lệch trong nhân bản, gây đột biến.
- Hệ thống kiểm soát sự tiến triểu chu kỳ tế bào thông qua các gen p53, ADN- PK và INK4
Trong đó:
Gen ADN- PK có vai trò sửa chữa những gen bị tổn thương.
Gen p53 không cho các gen bị tổn thương tự nhân lên, khiến cho tế bào này tự hủy.
Protein p16INK4a: Còn được gọi là Protein uwcsc hế ung thư, được mã hóa từ gen INK4.
Sự biểu hiện p16INK4a sẽ gia tăng theo tuổi tác và liên quan đến quá trình già hoá của tế. Khi càng lớn tuổi thì nồng độ p16INK4a sẽ càng cao.
Thuyết glycosyl hoá
Đây cũng là một học thuyết được đầu tư nghiên cứu, còn được gọi dưới nhiều cái tên khác nhau bao gồm Glycosylation, Sản phẩm Glycate hóa bền vững, glycosyl hoá protein, Advanced Glycation End Products (AGEs), Glycotoxins.
AGE’s là các phân tử dược tạo ra do sự kết hợp của các phân tử đường với các phân tử Protein (nhiều nhất chính là Collagen phân bố khắp cơ thể dưới dạng gân, bì, xương), Lipit, Acid Nucleic mà không cần đến sự xúc tác của enzym, Những phân tử này rất bền vững và là nguyên nhân gây ra những biến chứng, đứt gãy, dính ở cấu trúc cùng nguy cơ bệnh tật và quá trình lão hóa của cơ thể.
AGE’s có thể được sinh ra khi bạn nạp vào cơ thể những thực phẩm không đảm bảo, tạo ra một lượng glucose lớn, kết hợp với các chất trong cơ thể tạo ra đại phân tử và gây lão hóa.
AGE’s còn là kết quả của rất nhiều quá trình nội sinh gây biến đổi chuyển hóa Glucose dưới tác động của các bệnh lý, phổ biến là đường máu cao, kháng insulin, đái tháo đường và các tác động bên ngoài như tia tử ngoại, ô nhiễm, hóa chất.
Đây là lý do vì sao để sở hữu làn da đẹp bạn nên hạn chế đường, tinh bột và những loại thực phẩm chiên dầu, chế biến sẵn.
Một số thuyết lão hóa khác
Thuyết kích tố
Thuyết này đề cao sự ảnh hưởng của các loại hormone lên quá trình phát triển và lão hóa của cơ thể, và tập trung nhất là hormone tăng trưởng hGH
Đây là hormone được sản xuất từ tuyến yên khi ngủ, khi đi vào máu sẽ được chuyển thành DGF-1, DGF-2 tại gan và kích thích sự phát triển của cơ thể, đồng thời tăng tổng hợp protein(collagen) trong tế bào, giúp cơ rắn chắc, phục hồi sự hư hỏng của da và tim, chống lại sự thoái hóa của tế bào.
Các nhà khoa học nhận thấy hormone hGH đạt mức cao nhất khi khoảng 18-20 tuổi sau đó giảm đi cùng với kèm với sự tăng lên của tuổi tác. Rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để đánh giá nồng độ của hormone này với quá trình lão hóa của cơ thể, và cho kết quả rất khả quan.
Tuy nhiên, việc tổng hợp hGH có mức chi phí rất cao, nên vẫn chỉ dừng lại ở việc thực hiện các nghiên cứu.
Thuyết miễn dịch
Thuyết này rất đơn giản, đó là khi tuổi càng cao khả năng sản xuất kháng thể cũng như chất lượng của kháng thể đều giảm, khiến cơ thể càng dễ bị tác động của các yếu tố môi trường gây lão hóa.
Ngoài ra thuyết này cũng đưa ra ý kiến rằng, khi tuổi cao cơ thể có thể sản sinh ra những kháng thể chống lại chính các phân tử cấu tạo cơ thể, đưa tới bệnh hoạn suy yếu.
Thuyết về sự tích lũy những sai lầm
Để phát triển và tái tạo, cơ thể liên tục tạo ra những phân tử protein và DNA mới, và những phân tử này không phải lúc nào cũng hoàn hảo mà có thể chứa những sai sót, gây ra những sai sót trong hoạt động của cơ thể.
Sự tích lũy những sai sót này ở các mô, bộ phận sẽ khiến cơ thể già đi
Để tăng trưởng, cơ thể liên tục biến chế các phân tử đạm và ADN. Nhưng những phần tử này không phải lúc nào cũng được sản xuất hoàn hảo. Có nhiều tổn thương trong việc tổng hợp chất đạm, tạo ra chất đạm bất thường mà khi tích tụ với nhau sẽ gây hư hao cho tế bào, mô và các bộ phận. Theo thuyết này, khi ta về già thì cơ thể dễ phạm các lỗi lầm kể trên, đưa đến sự già.
Tích trữ những đột biến
Gen trong tế bào bị ảnh hưởng của các tác nhân nguy hại như tia phóng xạ, hóa chất độc, thay đổi cấu tạo, khiến tế bào hư hao, chức năng lệch lạc, cơ thể kém hoạt động. Sự đột biến có thể truyền sang thế hệ kế tiếp của tế bào.
Rất nhiều nghiên cứu và lý thuyết đã được đưa ra để giải thích cho hiện tượng lão hóa cơ thể, điều đó chứng tỏ mức độ quan trọng cũng như phức tạp của vấn đề này.
Hi vọng rằng qua bài viết, mỗi khi bạn sẽ không còn phân vân và khó hiểu mỗi khi bắt gặp những thuật ngữ như gốc tự do, chất oxy hóa, Telomere hay Advanced Glycation End Products (AGEs), đồng thời hiểu được hiệu quả của mỗi sản phẩm chống lão hóa, làm đẹp da và nâng cao sức khỏe mà bạn đang sử dụng nhé!
Còn rất nhiều những kiến thức bổ ích khác về làm đẹp – thời trang và sức khỏe sẽ tiếp tục chia sẻ tại Hello!Pháiđẹp, cùng tiếp tục đồng hành. Và đừng quên chia sẻ để lưu giữ và lan tỏa kiến thức tới người thân và bạn bè nhé!
