Trong quá trình tìm hiểu về mỹ phẩm, thực phẩm chức năng hay những kiến thức làm đẹp, chăm sóc cơ thể bạn chắc chắn sẽ không ít lần thấy được thành phần flavonoids.
Vậy flavonoids là gì? Có tác dụng gì cho sức khỏe cũng như làm đẹp? Bài viết dưới đây chắc chắn sẽ giúp bạn có thể hiểu sâu và trả lời tất cả những câu hỏi đó. Cùng bắt đầu đào sâu nghiên cứu với Hello!PháiĐẹp ngay thôi nào!
Flavonoid là gì?
Flavonoid: Khái niệm và lịch sử hình thành
Flavonoid, một nhóm các chất tự nhiên có cấu trúc phenolic hay polyphenol, tức phân tử bao gồm một nhóm hydroxyl (-OH) gắn với một nhóm hydrocacbon thơm, được tìm thấy trong trái cây, rau, ngũ cốc, vỏ cây, rễ, thân, hoa, trà và rượu vang.
Nói về lịch sử, Flavonoid đều được tìm ra và phân lập bởi Albert Szent-Gyorgyi, nhà sinh hóa nổi tiếng nhất thế kỷ 20, được trao giải Nobel năm 1937 với những khám phá quan trọng về các đặc tính của vitamin C và flavonoid.
Trong quá trình phân lập Vitamin C, một người bạn của ông đã ngưng chảy máu chân răng sau khi dùng dịch chiết giàu Vitamin C từ nước chanh, nhưng khi dùng Vitamin C nguyên chất được phân lập thì tình trạng lại không được cải thiện, bởi vậy, rõ ràng đã có sự tham gia của một chất khác để mang tới kết quả này, và Flavonoid đã được tìm thấy.
Lúc đầu, Flavonoid được gọi là “vitamin P” (vascular permeability) bởi khả nang giảm tính thấm thành mạch, tăng sức bền của mạch do dưới tác dụng của cấu trúc OH phenol của nó.
Tuy nhiên sau đó do không đủ tính chất của vitamin, và được tìm thấy trong giới thực vật có nhiều hợp chất thứ sinh có đặc tính tương tự nên người ta đã thay Vitamin P thành Flavonoid.
Tuy nhiên sau đó do không đủ tính chất của vitamin, và được tìm thấy trong giới thực vật có nhiều hợp chất thứ sinh có đặc tính tương tự nên người ta đã thay Vitamin P thành Flavonoid.
Flavonoid là một trong những khám phá nổi tiếng nhất của thế kỷ 20, mang tới rất nhiều tác dụng quan trọng cho cơ thể bao gồm chống oxy hóa, chống viêm, chống đột biến và chống ung thư của họ cùng với khả năng điều chỉnh chức năng enzyme chính của tế bào.
Ngày nay người ta đã tìm được gần 4.000 chất flavonoid từ các loại thực vật bậc cao, bậc thấp, thậm chí cả tảo. Flavonoid có màu vàng, một số chất có màu xanh, tím, đỏ hoặc không màu, có mặt ở mọi bộ phận nhưng tập trung nhiều nhất ở hoa và quả.
Ngoài ra, rất nhiều vị thuốc nam có chứa flavonoid như cam thảo, trà xanh, nghệ, những ứng dụng từ hoạt chất này đang nhận được rất nhiều sự quan tâm và đầu tư nghiên cứu.
Phân loại Flavonoid
Flavonoid được phân thành những nhóm nhỏ dựa vào carbon của vòng C mà vòng B được gắn vào và mức độ không bão hòa và oxy hóa của vòng C (Hình phía dưới)
Theo đó, khi vòng B gắn vào vị trí thứ 2, sẽ tùy theo đặc tính của vòng C mà chia thành những nhóm Flavones, flavonols, flavanones, flavanonols, flavanols hoặc catechins, anthocyanins và chalcones
Còn Isoflavones là những chất mà vòng B được gắn vào vị trí 3 của vòng C, nếu gắn vào vị trí thứ 4 được gọi là neoflavonoids.
- Flavones
Flavones có mặt trong lá, hoa, quả dưới dạng glucoside, được tìm thấy nhiều ở cần tây, rau mùi tây, ớt đỏ, hoa cúc, bạc hà và bạch quả, và trong vỏ của các loại trái cây có múi, với những chất cụ thể là Luteolin, apigenin, tangeretin, nobiletin và sinensetin, Baicalein, Rhoifolin.
Flavonols
Flavonol là flavonoid với vòng B được gắn ở vị trí thứ 2 của vòng C và có thêm một nhóm – OH tại vị trí thứ 3.
Flavonol có nhiều trong các loại trái cây và rau quả như hành tây, cải xoăn, rau diếp, cà chua, táo, nho và quả mọng, ngoài ra còn tìm thấy một lượng lớn trong trà và rượu vang.
Các flavonols được nghiên cứu nhiều nhất là kaempferol, quercetin, myricetin và fisetin, ngoài ra còn có Rutin và Morin. Đây là một trong những loại flavonol quan trọng, mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe bao gồm tiềm năng chống oxy hóa và giảm nguy cơ mắc bệnh mạch máu.
Flavanones
Flavanones là loại flavonoids thường có mặt trong tất cả các loại trái cây có múi như cam, chanh và nho, tạo ra vị hơi đắng của vỏ và nước ép.
Flavanones rất phổ biến, có tác dụng rất lớn trong việc trung hòa các gốc tự do, chống viêm, hạ lipid máu và giảm cholesterol, và số lượng các loại Flavonones được phân lập ngày càng nhiều hơn.
Một số chất chính có thể kể đến bao gồ: Hesperitin, Naringin, Narigenin, Eriodictyol, Hesperidin.
Isoflavonoids
Đây là một phân nhóm lớn, rất đặc biệt và được marketing có thể nói là mạnh mẽ nhất của flavonoid, được gọi là phyto-oestrogen (nội tiết tố thực vật) bởi hoạt động oestrogen giúp tăng sản xuất estrogen ở một số loại động vật, trong đó có con người.
Tuy nhiên, isoflavonoid không được tìm thấy một cách rộng rãi như các loại flavonoids khác, mà chỉ có trong đậu nành, sâm tố nữ, sắn dây và một số cây họ đậu khác.
Neoflavonoid
Neoflavonoid là một nhóm các hợp chất polyphenolic. Trong khi flavonoid có xương sống 2-phenylchromen-4-một, neoflavonoid có xương sống 4-phenylchromen không có sự thay thế nhóm hydroxyl ở vị trí 2. Neoflavone đầu tiên được phân lập từ nguồn tự nhiên vào năm 1951 là calophyllolide từ hạt Calophyllum . Nó cũng được tìm thấy trong vỏ cây và gỗ của cây đặc hữu Sri Lanka Mesua thwaitesii ( , 22 – 24 ) .
Flavanol – Catechin – Flavanonols
Hay còn được gọi là dihydroflavonols, là dẫn xuất 3-hydroxy của flavanone ( nghĩa là một nhóm –OH gắn vào vị trí thứ 3 của vòng C), đây là nhóm flavonoids rất đa dạng và được tìm thấy nhiều trong chuối, táo, quả việt quất, đào, lê và đặc biệt là trong Trà xanh.
- Anthocyanin
Là nhóm flavonoids gồm Cyanidin, delphinidin, malvidin, pelargonidin và peonidin, tìm thấy trong lớp tế bào bên ngoài của các loại trái cây như nam việt quất, nho đen, nho đỏ, nho merlot, quả mâm xôi, dâu tây, quả việt quất.
Đây là chất được ứng dụng rất nhiều trong nền công nghiệp thực phẩm, màu của anthocyanin phụ thuộc nhiều vào độ pH cũng như quá trình methyl hóa hoặc acyl hóa tại các nhóm hydroxyl trên vòng A và B.
- Chalcones
Đây là nhóm flavonoid có cấu trúc khá đặc biệt khi không có sự xuất hiện của ‘vòng C’ nên cũng có thể được gọi là flavonoid chuỗi mở. Các chất chính của chalcones bao gồm phloridzin, arbutin, phloretin và chalconaringenin được tìm thấy trong cà chua, lê, dâu tây, dâu và một số sản phẩm lúa mì.
Nguồn tham khảo: PMC
Tác dụng của Flavonoid với sức khỏe
- Chống oxy hóa, chống lão hóa
Chống lão hóa da
Đây là tác dụng quan trọng nhất, bằng việc chống oxy hóa, trung hòa các gốc tự nhiên, Flavonoids sẽ khỏi sự tấn công của gốc tự do, từ đó giảm nguy cơ mắc phải các loại bệnh do đột biến(ung thư), hoặc suy giảm chức năng, giảm nhanh tốc độ lão hóa của cơ thể, duy trì một sức khỏe tốt nhất.
Mặc dù, gốc tự do có một vai trò nhất định trong hệ miễn dịch bằng cách thu hút những trung gian gây viêm để báo hiệu cho hệ miễn dịch hoạt động, nhưng chính quá trình viêm cũng sản sinh gốc tự do, kết hợp với lượng gốc tự do khổng lồ được sinh ra trong quá trình sinh hóa sẽ dẫn đến hiện tượng stress oxy hóa, lượng gốc tự do tăng sẽ tấn công những mô, tế bào khỏe mạnh dẫn đến phản ứng dây truyền và kết quả là sự thoái hóa của tế bào, thoái hóa của các cơ quan trong cơ thể, gây suy yếu, lão hóa, và đặc biệt là sự đột biến trong nhân bản gây ra các bệnh lý nguy hiểm, điển hình chính là ung thư.
Để chống lại tình trạng này, các sinh vật sống đã phát triển một số cơ chế hiệu quả bao gồm enzyme như superoxide effutase, catalase và glutathione peroxidase. Đồng thời việc tăng cường hấp thụ các chất chống oxy hóa không phải là enzyme cũng mang tới hiệu quả rất lớn. Bên cạnh, Vitamin C, Vitamin E, glutathione thì Flavonoids là một trong số đó.
Các nghiên cứu đã cho thấy, hầu hết các flavonoids, đặc biệt là nhóm thuộc flavones và catechin có hiệu quả rất mạnh mẽ trong việc bảo vệ cơ thể chống lại các phản ứng oxy hóa khử, trung hòa các gốc tự do, bảo vệ cơ thể, các cơ quan, cấu trúc và tế bào trong cơ thể
Theo đó, Flavonoid có thể ngăn ngừa ảnh hưởng của các gốc tự do, bằng cách phản ứng trực tiếp với các gốc này tại vị trí hydroxyl (đây là nhóm có tính phản ứng cao), và các gốc được tạo ra trong quá trình này không hoạt động như gốc tự do nữa, từ đó ngăn ngừa phản ứng mãnh liệt của gốc tự do với các mô hay tế bào xung quanh.(nguồn)
Một cách khác để Flavonoid có thể ngăn ngừa quá trình chống oxy hóa chính là ức chế xanthine oxyase – một loại enzyme này xúc tác quá trình oxy hóa của hypoxanthine thành xanthine và có thể gây tình trạng oxy hóa, nhất là trong tình trạng cơ thể hoặc bộ phận bị thiếu máu cục bộ.
Hai flavonoid, quercetin và silibin, đã được tìm thấy để ức chế hoạt động XO, do đó dẫn đến giảm tổn thương oxy hóa ( nguồn)
Chống viêm
Chất chống oxy hóa là một phần quan trọng trong quá trình viêm, nó vừa là chất góp phần tạo nên phản ứng viêm, lại cũng là sản phẩm của quá trình viêm, sự gia tăng của chất oxy hóa sẽ khiến những mô xung quanh khu vực viêm tổn thương trầm trọng hơn.
Trong khi đó, Flavonoids lại là nhóm chất có khả năng chống oxy hóa rất mạnh mẽ, giúp làm giảm lượng gốc tự do, từ đó bảo vệ các cấu trúc xung quanh đồng thời giảm tình trạng viêm.
Ngoài ra, những nghiên cứu còn cho thấy, các lớp flavonol, flavone và flavanone hoặc isoflavone có khả năng ức chế COX-2 – một loại enzyme cảm ứng có chức năng tổng hợp các tuyến tiền liệt để gây viêm và đau và được thể hiện chỉ sau khi một tác nhân kích thích viêm, từ đó hạn chế quá trình viêm.
Với tác dụng này, hiện nay rất nhiều nghiên cứu về ứng dụng chống viêm của flavonoids đang được thực hiện, nhất là tình trạng viêm mãn tính.
Tăng cường hoạt động tim mạch
Giống như cách mà Flavonoid được tìm ra, nhóm hoạt chất này giúp làm giảm tình trạng thẩm thấu thành mạch, giúp bền thành mạch, nên có hiệu quả trong việc điều trị các vấn đề như chảy máu, rối loạn chức năng tĩnh mạch, trĩ, rối loạn tuần hoàn võng mạc,…
Ngoài ra, nhiều flavonoid thuộc nhóm flavonol, flavan-3-ol, anthocyanin như quercetin, rutin, myricetin, pelargonin, hỗn hợp catechin của trà có tác dụng làm tăng biên độ co bóp và tăng thể tích phút của tim, giúp tăng cường sức khỏe và khả năng hoạt động của hệ tim mạch.
Chất điều chế Xanthine oxyase (XO) phòng gút
XO xúc tác sự chuyển đổi hypoxanthine thành xanthine và sau đó là xanthine thành axit uric, sự gia tăng nồng độ axit uric trong huyết thanh, được gọi là tăng axit uric máu, có thể dẫn đến các biến chứng lớn như bệnh gút và sỏi thận.
Một nghiên cứu được thực hiện đã cho thấy Licoisoflavone-A chiết xuất từ rễ của Glycyrrhiza glabra (cam thảo) cho thấy hoạt động mạnh mẽ nhất trong việc ức chế XO.
Sau đó, các flavonoid butein, fisetin, diosmetin, tricetin, genistein, tricin, vitexycarpin, Herbacetin, biochanin, rhamnetin, isorhamnetin, robinetin, peonidin và okanin đã được nghiên cứu. Sự hiện diện của vòng benopyran trong nhân cơ bản của chúng sẽ góp phần vào hoạt động ức chế XO của nó.
Những kết quả này mang đến một hướng đi trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh gút và các bệnh viêm nhiễm liên quan.
Tăng cường hoạt động thần kinh, ngừa alzheimer
Acetylcholinesterase (AChE) là một enzyme chủ chốt trong hệ thống thần kinh trung ương và sự ức chế của nó dẫn đến sự gia tăng nồng độ acetylcholine thần kinh là một trong những liệu pháp giúp giảm triệu chứng của alzheimer nhẹ đến trung bình.
Một số flavonoid như quercetin đó và macluraxanthone đã cho thấy hoạt động chống cholinesterase của chúng, từ đó góp phần vào việc tăng cường hoạt động của não bộ, giảm nguy cơ mắc alzheimer.
Chống kháng kháng sinh và tăng cường miễn dịch
Một số nghiên cứu đã cho thấy tác dụng tích cực lên vấn đề chống kháng kháng sinh, bằng cách kích thích một số loại enzyme quan trọng trong quá trình này.
Ngoài ra, một số nghiên cứu trên chuột còn cho thấy, apigenin, một flavonoid trong chế độ ăn uống, có tác dụng điều hòa miễn dịch.
Và một nhóm các nhà khoa học đã sử dụng kỹ thuật mô phỏng động lực phân tử để tối ưu hóa cấu trúc tinh thể tia X để dự đoán các chế độ liên kết của các dẫn xuất flavonoid với neuraminidase của virus cúm haemagglutinin 1 neuraminidase (H1N1) 2009. Kết quả là khả cả 2 dẫn xuất flavonoids mà họ sử dụng đều cho thấy tác dụng ức chế hoạt động của virus, mang tới một dạng thuốc tiềm năng để điều trị H1N1.
Đái tháo đường
Các nhà khoa học đã thực hiện một nghiên cứu với cứu flavonoid trà xanh dưới dạng mô phỏng insulin và cho thấy epicatechin hoạt động như một chất kích hoạt thụ thể insulin và làm giảm tác hại của bệnh tiểu đường.
Tác dụng làm đẹp của Flavonoids với làm đẹp
- Chống lão hóa da
Đây là tác dụng đầu tiên và dễ thấy nhất của Flavonoids với nhan sắc của bạn. Với khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, những dẫn xuất này có thể trung hòa các gốc tự do, bảo vệ tế bào da, và những cấu trúc bên trong điển hình là collagen, elastin, nguyên bào sợi khỏi tác hại của quá trình viêm, hay ánh nắng mặt trời.
Chính vì lý do đó, ngày càng có nhiều các chiết xuất thực vật có chứa flavonoids được đưa vào các sản phẩm dưỡng da từ cao cấp đến bình dần.
Tăng cường lưu thông máu
Khả năng lưu thông máu ảnh hưởng rất lớn tới màu sắc của da cũng như sức khỏe của mỗi tế bào cũng như khả năng tái tạo của làn da.
Với tác dụng thúc đẩy tuần hoàn, tăng tính bền vững của thành mạch, việc bạn bổ sung flavonoids từ bên trong hay bên ngoài cơ thể đều sẽ giúp da hồng hào, tươi trẻ và có sức sống hơn.
Trị mụn
Flavonoids có khả năng kháng viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa, đây là tất cả những tác dụng cần thiết cho một thành phần có khả năng trị mụn thần thánh.
Đây chính là lý do bạn sẽ thấy trà xanh, tinh chất tràm trà, hay chiết xuất từ các quả mọng, diếp cá, rau má xuất hiện ngày càng nhiều trong bảng thành phần của các loại kem trị mụn và chăm sóc, phục hồi da mụn.
Xem thêm: Cách chính xác để phân biệt 13 loại mụn trứng cá thường gặp nhất
Phục hồi da
Để đảm bảo da bạn luôn trắng, khỏe, không mụn thì lớp bảo vệ của da, cũng như những cấu trúc sâu trong lớp thượng bì đều cần được bảo vệ và phục hồi hàng ngày.
Dưới tác động của các flavonoids, da sẽ được bảo vệ và tái tạo nhanh chóng bởi tác dụng chống oxy hóa, tăng cường trao đổi chất dưới da.
Giảm cân
Rất nhiều nghiên cứu về khả năng giảm cân của các loại thực phẩm như trà xanh, rau má, diếp cá đã được thực hiện, và flavonoids góp một phần quan trọng trong đó. Bởi vậy, đừng bất ngờ khi tìm hiểu về các kiến thức giữ dáng, duy trì cân nặng bạn sẽ bắt gặp cái tên này.
Khi bạn đọc đến đây thì xin chúc mừng bạn vì đã có đủ kiên nhẫn và sự ham hiểu biết để tìm hiểu về một trong những nhóm chất phổ biến và mang đến những hiệu quả tuyệt vời nhất trong tự nhiên.
Qua bài viết, hi vọng từ nay bạn sẽ không còn bỡ ngỡ gì khi gặp phải những thành phần này, để việc làm đẹp và chăm sóc sức khỏe hiệu quả hơn bao giờ hết.
Đừng quên còn rất nhiều kiến thức, thông tin khác về làm đẹp da và mỹ phẩm sẽ tiếp tục được chia sẻ, cùng tiếp tục theo dõi và đồng hành nhé!
