Vòng kinh hay Chu kỳ kinh nguyệt là hiện tượng hoàn toàn bình thường của cơ thể, một trong những yếu tố quan trọng phản ánh và đánh giá khả năng thụ thai và sinh sản của người phụ nữ.
Với vai trò quan trọng như vậy, hãy dành 5 phút để hiểu tường tận về một trong những vấn đề đáng được quan tâm nhất cùng Hello!PháiĐẹp nhé!
Chu kỳ kinh nguyệt là gì? Cách tính chu kỳ kinh nguyệt
Kinh nguyệt là hiện tượng máu chảy ra từ tử cung của phụ nữ. xuất hiện lần đầu vào khoảng tuổi 13-14, từ thời điểm đó, phụ nữ có khả năng thụ thai nếu sinh hoạt tình dục mà không có biện pháp bảo vệ.
Hiện tượng kinh nguyệt sau đó sẽ lặp đi lặp lại hàng tháng, hoặc một vài tháng tùy cơ địa, mang tính chu kỳ trong suốt độ tuổi sinh sản, tạo thành khái niệm chu kỳ kinh nguyệt. Theo đó chu kỳ kinh nguyệt được tính bắt đầu ngày hành kinh đầu tiên của chu kỳ trước đến ngày hành kinh đầu tiên của chu kỳ kế tiếp.
Tùy theo từng cơ địa, thông thường chu kỳ hành kinh của phụ nữ kéo dài khoảng 21-35 ngày, trong đó thời gian hành kinh khoảng 2-6 ngày, với lượng máu khoảng 20-60ml.
Các giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt
Bản chất của kinh nguyệt, chu kỳ kinh nguyệt cũng như sự thay đổi trong mỗi giai đoạn là bởi ảnh hưởng và phối hợp hoạt động nhịp nhàng và đặc biệt phức tạp của nội tiết tố được tiết ra từ vùng dưới đồi, tuyến yên và buồng trứng. Từ đó mỗi chu kỳ kinh nguyệt được tạo ra bởi 2 chu kỳ khác nhau diễn ra song song, được gọi là chu kỳ buồng trứng và chu kỳ tử cung.
Chu kỳ buồng trứng
Được chia thành 2 giai đoạn nhỏ hơn là Giai đoạn nang noãn; Giai đoạn hoàng thể.
Giai đoạn nang noãn
- Thời gian: 10-14 ngày, có sự khác nhau giữa các chu kỳ kinh và cơ địa từng người.
- Hoạt động
Dưới tác dụng của Hormone FSH do tuyến yên tiết ra có tác dụng lên buồng trứng, các nang noãn của cả 2 buồng trứng( nang thứ cấp) bắt đầu phát triển mạnh mẽ và bước vào giai đoạn chọn lọc.
Từ số lượng vài chục nang thứ cấp, chỉ có duy nhất 1 nang phát triển vượt trội được chọn ( rất hiếm khi là 2-3 nang), trong giai đoạn phát triển, nang noãn sẽ kích thích tuyến yên tiết ra hormone luteinizing (LH) gây ra sự rụng trứng.
Đến thời điểm chín nang này sẽ được giải phóng vào ống dẫn trứng, được gọi là hiện tượng phóng noãn hay rụng trứng, thường rơi vào ngày thứ 14 của chu kỳ 28 ngày.
Giai đoạn hoàng thể
Sau khi nang noãn được phóng ra, phần vỏ nang noãn còn lại sẽ tiếp tục nhiệm vụ quan trọng là tiết ra Estradiol (loại Estrogen chính) và Progesterone – đây là 2 loại hormon có tác dụng, lúc này sẽ có 2 trường hợp xảy ra:
- Nếu trứng được thụ tinh, hoàng thể sẽ tiếp tục phát triển và tiết ra estradiol và progesteron có tác dụng duy trì thai nghén trong 3 tháng đầu tiên, được gọi là hoàng thể thai nghén, sự thiếu hụt hay rối loạn 2 lại hormone này sẽ gây ra các vấn đề như sảy thai, bong nhau thai…
- Trường hợp thứ 2 nếu trứng không được thụ tinh, sau 14 ngày hoàng thể sẽ thoái hóa khiến lượng Estradiol và Progesteron giảm đột ngột, đây gọi là hoàng thể chu kỳ. Giai đoạn này kéo dài trung bình 14 ngày ở tất cả mọi chu kỳ và mọi phụ nữ.
Chu kỳ niêm mạc tử cung
Niêm mạc tử cung được cấu tạo làm 2 phần: Màng rụng đáy nằm sâu phía trong giáp thành tử cung có tác dụng tái tạo niêm mạc tử cung sau mỗi chu kỳ kinh và màng rụng chức năng phía trên là phần bong ra khi hành kinh.
Song song với chu kỳ buồng trứng là Chu kỳ niêm mạc tử cung với sự thay đổi của niêm mạc, được chia thành 3 giai đoạn: Tăng sinh, Chế tiết, Hành kinh.
- Giai đoạn tăng sinh:
Tương ứng với giai đoạn nang noãn của chu kỳ buồng trứng, lúc này các nang noãn, đặc biệt là nang trội của buồng trứng sẽ tiết ra hormone Estrogen, dưới tác động của nội tiết tố nữ này màng rụng chức năng nguyên phần liên tục khiến cho niêm mạc tử cung dầy lên từ 5-6mm thành 8-12mm ở cuối giai đoạn nang noãn, cấu trúc nội mạc cũng chuyển từ thẳng, hẹp trở lên dài và cuộn xoắn với nhau.
- Giai đoạn tiết chế
Tương ứng với giai đoạn hoàng thể, dưới tác dụng của Progesteron do hoàng thể tiết ra trong vòng 48-72h đầu sau phóng noãn, niêm mạc tử cung tăng tích trữ glycogen và các chất dinh dưỡng, các động mạch xoắn dài ra và cuộn lại sẵn sàng đón trứng đã thụ tinh và làm tổ, chính sự biến đổi này sẽ giúp duy trì sự phát triển của thai nhi trong vòng 3 tháng đầu tiên.
- Giai đoạn hành kinh:
Sau 14 ngày, khi trứng không được thụ tinh, không có sự làm tổ của phôi giai đoạn hoàng thể kết thúc, hoàng thể thoái hóa kéo theo sự giảm đột ngột của Estriol và Progesteron, giai đoạn tiết chế cũng kết thúc dẫn tới sự phá vỡ không đều các lớp màng rụng chức năng, khiến các lớp này bong ra kèm theo chảy máu và xuất hiện hiện tượng hành kinh.
Bệnh lý chu kỳ kinh nguyệt
Như đã phân tích, chu kỳ kinh nguyệt được hình thành và quyết định bởi sự kết hợp của rất nhiều nội tiết tố được tiết ra từ vùng dưới đồi, tuyến yên và buồng trứng, bất kỳ sự rối loạn nào của các hoạt động này cũng sẽ gây ra rối loạn về kinh nguyệt, từ đó gây ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng sinh sản ở phụ nữ. Dưới đây sẽ là một số vấn đề thường gặp nhất:
Chu kỳ kinh không phóng noãn:
Là những vòng kinh nhưng hoàn toàn không có sự phóng noãn (rụng trứng), theo một số nghiên cứu thì có tới 1/10 các chu kỳ kinh không phóng noãn, thường gặp nhất là những kỳ kinh đầu tiên ở tuổi dậy thì hoặc những kỳ kinh trong giai đoạn tiền mãn kinh.
Thực tế, rất khó để có thể phân biệt vòng kinh phóng noãn và không phóng noãn, bởi cơ chế ra máu kinh chỉ cần có sự suy giảm lượng estrogen mà không cần tới sự có mặt của Progesteron (hormone được tạo ra sau khi phóng noãn).
Nếu hiện tượng này chỉ diễn ra một vài lần trong suốt độ tuổi sinh sản thì không có gì đáng lo, tuy nhiên nếu liên quan tới một số bệnh lý như Buồng trứng đa nang thì sẽ ảnh hưởng rất lớn tới khả năng thụ thai và sinh sản.
Hiện tượng Vô kinh: Được chia thành nhiều trường hợp khác nhau
- Theo thời gian: Vô kinh nguyên phát và Vô kinh thứ phát
Vô kinh nguyên phát: Khi phụ nữ đến 18 tuổi nhưng vẫn không có kinh được gọi là vô kinh nguyên phát, nguyên nhân đa phần do những bất thường trong cấu trúc gen hoặc hệ thống nội tiết.
Vô kinh thứ phát: Khi phụ nữ đã có kinh trong một thời gian sau đó mất kinh 3 tháng liên tiếp, nguyên nhân có thể do bệnh lý hoặc rối loạn hormone.
- Theo nguyên nhân: Vô kinh sinh lý; Vô kinh bệnh lý và Vô kinh giả.
Vô kinh sinh lý: là hiện tượng mất kinh trong một số thời điểm như mang thai, sau sinh hoặc mãn kinh.
Vô kinh bệnh lý: Là hiện tượng không có kinh, mất kinh do những bệnh lý về cơ quan sinh dục hoặc các tuyến nội tiết.
Vô kinh giả: Là hiện tượng vẫn có kinh nhưng máu kinh không thể chảy ra được bởi một số nguyê nhân như cổ tử cung bị bít, dính, không có âm đạo, màng trinh không thủng.
Đau bụng kinh – Thống Kinh
Đây là hiện tượng gặp phải ở hầu hết phụ nữ, tuy nhiên mức độ và thời gian đau lại hoàn toàn khác nhau ở mỗi người và mỗi vòng kinh.
Thống Kinh thường có tính chất từng cơn, đau từ hạ vị lên ức, lan xuống đùi và khắp vùng bụng, đặc biệt là bụng dưới, Thống kinh có thể kèm theo cả đau đầu và đau cương vú.
Nguyên nhân gây ra Thống kinh là do các tổ chức niêm mạc bị hoại tử trong giai đoạn hành kinh sẽ tạo ra menotoxine, chất này gây co thắt tử cung, đặc biệt là phần quanh lỗ tử cung, khi các mạch mãu co thắt sẽ làm các tổ chức liên quan thiếu oxy, gây đau.
Thống kinh nguyên phát xuất hiện trong lần hành kinh đầu tiên.
Thống kinh thứ phát xuất hiện muộn, là hệ quả của một số vấn đề như viêm, u xơ tử cung, lạc nội mạc tử cung, u nang, đa nang buồng trứng.
Rong kinh và Rong huyết
Rong kinh là hiện tượng kinh nguyệt xuất hiện đúng chu kỳ nhưng lại kéo dài trên 7 ngày với lượng máu có thể ít, nhiều.
Rong huyết là hiện tượng kinh nguyệt không ra đúng chu kỳ và kéo dài trên 7 ngày.
Còn trường hợp kinh ra đúng chu kỳ nhưng kéo dài trên 15 ngày được gọi là rong kinh rong huyết.
Rong kinh hay Rong huyết thường gây ra rất nhiều khó chịu, phiền phức kéo theo đó là rất nhiều nguyên nhân, bệnh lý khác nhau, để biết chính xác và có phương án điều trị thích hợp cần có sự thăm khám và tư vấn của bác sỹ chuyên khoa.
Cường kinh – Băng kinh
Nếu chu kỳ kinh nguyệt đều nhưng số lượng máu nhiều hơn bình thường được gọi là cường kinh.
Nếu lượng máu ra rất nhiều, trên 300ml, có cả máu đông, máu cục được gọi là băng kinh.
Nguyên nhân của 2 vấn đề trên thường là do cường estrogen hoặc viêm nội mạc tử cung, u xơ tử cung và nhiều bệnh lý khác, để biết nguyên nhân và cách điều trị thích hợp cần có sự thăm khám của bác sỹ.
Thiểu kinh
Ngược lại với cường kinh, nếu lượng máu kinh của mỗi kỳ rất ít được gọi là Kinh ít, nguyên nhân có thể do nội mạc tử cung kém phát triển, hoặc do sự suy giảm của các nội tiết tố buồng trứng. Tuy nhiên, tương tự như những vấn đề trên, để biết nguyên nhân và cách điều trị bạn vẫn luôn luôn cần trải qua thăm khám tại các cơ sở chuyên khoa.
Kinh thưa
Chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ trung bình từ khoảng 21-35 ngày, nếu chu kỳ kinh nguyệt kéo dài trên 35 ngày sẽ gọi là hiện tượng Kinh thưa. Nguyên nhân của vấn đề đa phần do giai đoạn phát triển của nang noãn kéo dài.
Nếu không kèm theo các triệu chứng bệnh lý khác, đa phần các trường hợp Kinh thưa đều không cần điều trị.
Đa kinh
Ngược lại, nếu chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ ngắn hơn 21 ngày sẽ gọi là Đa kinh hay Kinh mau, nguyên nhân là do giai đoạn phát triển noãn bị rút ngắn khiến noãn sớm trưởng thành.
Đa phần trường hợp này các điều trị là sử dụng liệu pháp bổ sung và cân bằng hormone.
Chu kỳ kinh nguyệt là một trong những dấu hiệu quan trọng phản ánh sức khỏe và sức khỏe sinh sản của phụ nữ, hi vọng những thông tin trên đã giúp bạn nắm được phần nào bản chất cũng như những kiến thức cần thiết để hiểu hơn về cơ thể của mình!
Còn rất nhiều kiến thức bổ ích khác về tình yêu, hôn nhân hay chuyện vợ chồng đang chờ bạn khám phá, cùng tiếp tục đồng hành cùng Hello!PháiĐẹp trong hành trình ý nghĩa này nhé!
